Doręczycielami listów były osoby zaufane, np. w przypadku Pawła, takim emisariuszem był Epafrodyt, gdy chodzi o List do Filipian (Flp 2,25nn) oraz diakonisa Kościoła w Kenchrach, Febe, gdy chodzi o List do Rzymian (Rz 16,1n).

Wszystkie listy Pawła są pisane greką koinē, czyli “wspólną” dla całego obszaru Imperium Aleksandra Macedońskiego i jego spadkobierców, czyli diadochów. Jest to greka nieco uproszczona w porównaniu z klasyczną, attycką, co nie oznacza jednak, że prymitywna i nieliteracka. W tym języku został napisany cały Nowy Testament, a wcześniej, między III a I w. p.n.e. na ten język przełożono w Egipcie, na potrzeby żydowskiej gminy w Aleksandrii, hebrajski Stary Testament (tzw. Septuaginta). Wszystkie cytaty u św. Pawła i ogromna większość w NT pochodzą właśnie z Septuaginty.

Struktura listu
Klasyczny list epoki rzymsko-hellenistycznej zaczynał się od formuły wprowadzającej (praescriptio). W jej skład wchodziły: imię nadawcy (superscriptio) w mianowniku oraz informacja o adresatach (adscriptio) w celowniku.

Potem następowało pozdrowienie (salutatio), które czasami przybierało formę captatio benevolentiae, czyli: “uchwycenie przychylności” ze strony odbiorców listu poprzez miłe i gładkie “słówka”. Następnie - tak w listach Pawłowych - było miejsce na modlitewne dziękczynienie (prooemium), ewentualnie doksologię, czyli oddanie chwały Bogu.

Zasadniczą częścią listu było exordium, inaczej - przedstawienie sprawy, która winna być rozwiązana.

Na końcu listu umieszczano pozdrowienie wraz z podpisem, czyli subscriptio.

Ks. Dr Wojciech Michniewicz