Łukasz, jak widzimy, starał się z jednej strony pomijać wszystko, co stawiałoby pogan (czytaj: Rzymian) w negatywnym świetle, a z drugiej - skrupulatnie podkreślał wszystko, co w nauczaniu Jezusa byłoby na ich korzyść. Należy też podkreślić odmienne niż u Mateusza skonstruowanie genealogii Jezusa w tekście Łukaszowym. Podczas gdy wg Mateusza rodowód Jezusa wywodzi się od Abrahama, ojca Narodu Wybranego (ta Ewangelia bowiem jest skierowana do judeochrześcijan, Mt 1,1), to u Łukasza spojrzenie jest bardziej szerokie: Jezusa rodowód sięga “Seta, syna Adama, syna Boga” (3,38), Ojca wszystkich ludzi. Ale Łukasz nie przejawia inklinacji wyłącznie “filo-pogańskich”. Zauważamy u niego duże zainteresowanie centralną rolą Jerozolimy w historii zbawienia i Narodu Wybranego. Wszystko to świadczy o tym, iż jako człowiek wielkiej kultury, wiedzy i obycia, tworzy dzieło uniwersalne, wyważone w rozłożeniu akcentów i kieruje je zarówno do etno-, jak i do judeochrześcijan.
Czas i miejsce powstania
Co do czasu napisania tej Ewangelii panują wśród badaczy dwie odmienne opinie: jedni opowiadają się za datowaniem przed rokiem 70 n.e., czyli przed zburzeniem Jerozolimy przez wojska rzymskie, drudzy twierdzą, że po roku 70. Pierwsi powołują się na świadectwo św. Hieronima, który zdaje się sugerować, iż Ewangelia Łukaszowa powstała jeszcze za życia św. Pawła (De viris inl., VII), a zatem przed rokiem 64 n.e. Podobne wnioski wyciągają oni patrząc na zakończenie Dziejów Apostolskich, które zamykają się pierwszym uwięzieniem Pawła w Rzymie, co zdaniem niektórych współczesnych teologów miało miejsce pomiędzy wiosną 59 a wiosną 61 roku (tak ks. prof. W. Rakocy w książce Paweł Apostoł. Chronologia życia i pism). A należy tu przypomnieć, że Dzieje są kolejną pozycją Łukasza po napisanej wcześniej Ewangelii. Inni powołują się na zawarte w Łukaszowych opisach filorzymskie akcenty, co - ich zdaniem - byłoby trudne do wyjaśnienia, gdyby Ewangelia powstała po roku 64, czyli po wybuchu prześladowań chrześcijan w Rzymie za czasów Nerona. Na możliwość jeszcze wcześniejszego datowania Ewangelii wskazuje cytowany w poprzednim artykule tzw. Kanon Muratoriego, w którym czytamy, że Łukasz napisał trzecią Ewangelię, “gdy go Paweł wziął ze sobą”. Wiele wskazuje na to, że Łukasz został towarzyszem i uczniem Pawła w ramach jego drugiej wyprawy misyjnej, a zatem już ok. roku 48 n.e. Byłaby to zatem granica “dolna”, terminus a quo, od której można datować powstanie Ewangelii Łukaszowej. Trzeba tu jeszcze uwzględnić wypowiedź zawartą w najstarszych “prologach”, czyli wstępach do czterech Ewangelii. W Prologu do Ewangelii wg św. Łukasza czytamy, iż napisał on ją, gdy “były już [inne] ewangelie: ta według Mateusza w Judei, ta zaś według Marka w Italii”. Z poprzednich artykułów wiemy, że gdy chodzi o Ewangelię Mateuszową “powstałą w Judei”, to jest to jej wersja pierwotna, aramejska, być może z początku lat pięćdziesiątych. Natomiast czas powstania Ewangelii Markowej przyjęliśmy na połowę lat sześćdziesiątych. Czy jest możliwe zatem - uwzględniając wszystkie wymienione dane - że należałoby przesunąć datowanie Ewangelii wg Marka o jakieś pięć lat wstecz i już na początek lat sześćdziesiątych datować Ewangelię wg Łukasza?
