Materiały pisarskie
W starożytności pisano na tabliczkach glinianych, na kamieniu, kościach, drewnie lub skórze, wykorzystywano również pobite gliniane garnki, aby na ich skorupach (zwanych ostraka) notować różne informacje. Najczęściej jednak pisano na papirusie lub pergaminie. Na tych dwu ostatnich materiałach zapisane są wszystkie manuskrypty Nowego Testamentu.
a) Papirus
Papirus rósł w ogromnych ilościach w płytkich wodach delty Nilu w dolnym Egipcie (stąd retoryczne pytanie z Księgi Hioba, 8,11: “czyż rośnie papirus bez błota? Czy się krzewi sitowie bez wody?”). Sięgał od 3,5 do 6 m wysokości, a jego łodyga była gruba jak przegub dłoni dorosłego mężczyzny i miała przekrój trójkątny. Cięto ją na fragmenty o długości ok. 30 cm, a następnie przecinano wzdłuż na wąskie taśmy. Układano je razem na płaskiej powierzchni, najpierw w kierunku pionowym, a następną warstwę w układzie poziomym. Obie warstwy zbijano i prasowano, dopóki nie stworzyły jednej zwartej struktury. Papirus miał wytrzymałość dzisiejszej kartki dobrej jakości papieru, był giętki i elastyczny. Pisano na nim na ogół tylko po jednej stronie, wewnętrznej - tej o poziomym kierunku włókien (włókna zewnętrzne, ułożone pionowo, utrudniały płynność pisania). Kolor papirusu wahał się od jasno szarego do jasno żółtego. Ciemniejsze kolory, brązowe, znane nam dzisiaj z muzeów, są efektem długiego spoczywania papirusów w piaskach pustyni.
Papirusy eksportowano do Grecji za pośrednictwem fenickiego portu Byblos (na terenie dzisiejszego północnego Libanu). To właśnie od nazwy tego miasta powstał późniejszy termin grecki biblia.
b) Pergamin
Produkcja papirusu była świetnym źródłem dochodu dla Egiptu, dopóki na rynku wydawniczym nie pojawił się pergamin, czyli cienko wyprawiona skóra. Mniej lub bardziej autentyczną historię pergaminu przekazuje Pliniusz Młodszy w swej Historii naturalnej (12,21n). W jego relacji, król Eumenes II z Pergamonu, miasta położonego w Myzji na obszarze Azji Mniejszej (dzisiejsza zachodnia Turcja), który panował w latach 197-159 p.n.e., postanowił założyć bibliotekę, która rywalizowałaby ze słynną biblioteką Aleksandryjską w Egipcie. Takie działania nie podobały się Ptolemeuszowi Epifanesowi, królowi Egiptu (205-182 p.n.e.), który nałożył embargo na dostawy pa-pirusu do Wielkiej Grecji. Zmuszony sytuacją, Eumenes szukał innych, równie atrakcyjnych materiałów pisarskich, i w ten sposób zwrócił uwagę na skórę. Była ona, co prawda, wykorzystywana już wcześniej, ale dopiero za Eumenesa ulepszono proces jej oczyszczania i przygotowania do celów pisarskich. Odpowiednio wyprawioną, wysokiej jakości skórę nazwano po grecku pergamēnē (czyli “wywodząca się z Pergamonu”), a jej wersję HQ - vellum (od łacińskiego słowa określającego skórę zwierzęcą). W ten to sposób król Pergamonu przejął kontrolę nad bardzo lukratywnym rynkiem wydawniczym tamtej epoki, produkując i eksportując pergamin (lub vellum) po całym obszarze ówczesnego basenu Morza Śródziemnego.
Pergamin wyrabiano głównie ze skór młodych zwierząt: bydła, owiec, kóz i antylop. Po usunięciu sierści przy pomocy roztworu żrącego wapna, skóry były myte, wygładzane pumeksem i posypywane kredą. Metalowym rylcem zaznaczano następnie linie poziome do pisania i pionowe dla kolumn. Czyniono to od strony “sierści”. Wersje “dla bogaczy” (surowo tępione przez św. Hieronima) wykonywano z vellum, czyli najprzedniejszej skóry, barwionej na “głęboką” purpurę, na której pisano złotym lub srebrnym atramentem, a manuskrypty zdobiono drogimi kamieniami. Przy wydaniach “normalnych” korzystano z atramentu brązowego lub czarnego (wyrabiano go z sadzy mieszanej z tartą gumą arabską z dodatkiem kwasu siarkowego i... owadów - galasówek dębowych). W tych wydaniach dekorowano przynajmniej nagłówki, a pierwsze litery ksiąg kolorowano na niebiesko lub żółto, a najczęściej na czerwono (po łacinie ruber, stąd termin “rubryka”).
