W zbiorze czterech ewangelii tzw. kanonicznych, czyli uznanych przez Kościół za natchnione przez Boga i dzięki temu włączonych do zbioru ksiąg świętych, pozostała nam jeszcze do omówienia Ewangelia według św. Jana. Jest ona odmienna od pozostałych trzech: według Mateusza, Marka i Łukasza. Te są określane jako synoptyczne, czyli dające się “ogarnąć” jednym rzutem oka, mają bowiem ze sobą wiele wspólnego, zarówno co do treści, jak i jej układu. Różni je praktycznie tylko teologia, czyli sposób ujęcia osoby Jezusa i Jego misji.

Gdy chodzi o Ewangelię Janową, tutaj niemal wszystko jest oryginalne i własne. Nie bez kozery przypisuje się Janowi symbol orła: jego bowiem teologia jest niczym spojrzenie orła, który szybuje wysoko w przestworzach, z dystansu obserwując wszystko, co ziemskie. Nie oznacza to jednak, że ujęcie Janowe jest zupełnie pozbawione ziemskich realiów i oderwane od życia. Wprost przeciwnie, teologia tylko wtedy jest rzetelna i głęboka, gdy twardo stoi na ziemi. Inaczej jest próżnym bujaniem w obłokach. O rzetelności teologii św. Jana przekonujemy się patrząc na całe bogactwo szczegółów historycznych i realiów epoki, które odnajdujemy w jego Ewangelii. Na przykład, gdy chodzi o chronologię wydarzeń, Jan wzmiankuje trzy Paschy, w których uczestniczy Jezus w Jerozolimie (2,13; 6,4; 11,55), i cztery Jego podróże do świętego Miasta (2,13; 5,1; 7,10; 12,12), w przeciwieństwie do synoptyków, którzy mówią wyłącznie o jednej podróży Jezusa (jest to, oczywiście, też kwestia odmiennej, przyjętej przez nich teologii). Wg Jana, Jezus został ukrzyżowany w dniu Przygotowania, czyli 14 Nisan, w godzinie, o której w świątyni ofiarowywano baranka paschalnego (19,31nn), natomiast wg synoptyków śmierć nastąpiła 15 Nisan. Ogólnie uważa się, iż chronologia, topografia oraz znajomość środowiska, czyli Sitz im Leben, u Jana są o wiele bogatsze i dokładniejsze niż u synoptyków.

W Biblii Jerozolimskiej, we wstępie do Ewangelii, jest napisane, że autora interesuje zarówno historia, jak i teologia, które “przebiegają w czasie, lecz zatapiają się w wieczności”. Jest to historia w jej wymiarze duchowym i teologia mocno osadzona na faktach.

Autor
Kim zatem jest autor tej Ewangelii? Chcąc rzetelnie odpowiedzieć na to pytanie, trzeba poszukać odpowiedzi zarówno w samej Ewangelii (tzw. świadectwa wewnętrzne), jak i poza nią (tzw. świadectwa zewnętrzne).