Czytając Dzieje Apostolskie zauważamy, że znaczną część materiału poświęcają one osobie św. Pawła. Łukasz, autor Dziejów, był towarzyszem podróży misyjnych Pawła i naocznym świadkiem wielu wydarzeń związanych z osobą Apostoła Narodów. Nic więc dziwnego, że poświęca mu więcej uwagi i czasu.

Warto więc i nam, zanim przejdziemy do zaprezentowania poszczególnych listów Nowego Testamentu przypisywanych osobie św. Pawła, zapoznać się nieco bliżej z podstawową chronologią wydarzeń. Dotyczy to także pewnego zakresu informacji co do sposobu i pór podróżowania w tamtych czasach w basenie Morza Śródziemnego oraz warunków przetrzymywania w więzieniach rzymskich. Przy okazji chronologii odniesiemy się też do ewentualnej podróży Pawła do Hiszpanii i drugiego uwięzienia w Rzymie.

Różni badacze starożytności biblijnej i epoki Nowego Testamentu sugerują różne datacje poszczególnych wydarzeń, zwłaszcza że większość z nich jest budowana w oparciu o tzw. chronologię relatywną, czyli w odniesieniu do jakiegoś innego wydarzenia. Poprawne datowanie jednego wydarzenia jest zatem zależne od poprawnego datowania innego wydarzenia biblijnego. Każdy błąd czy też odmienny punkt widzenia pociąga za sobą ze zrozumiałych względów cały łańcuszek zmian w chronologii. Powiedzmy więc szczerze, nie ma obecnie absolutnie stabilnej i przyjętej przez wszystkich badaczy chronologii wydarzeń Nowego Testamentu, co dotyczy też osoby Pawła, jego podróży, uwięzień i listów. Postawą zatem najbardziej rozsądną będzie oprzeć się na propozycji naukowców i teologów, które w tej materii mają wiele do powiedzenia poprzez lata swoich badań i rzetelnych przemyśleń. Na gruncie biblistyki polskiej sądzę, że taką osobą jest ks. prof. Waldemar Rakocy (KUL), którego dwie ostatnie pozycje książkowe (Paweł Apostoł. Chronologia życia i pism, Częstochowa 20082 oraz Rozmowy z Pawłem z Tarsu. O Bogu i człowieku, Częstochowa 2010) wyznaczają najbardziej zaawansowany i pełny stan aktualnej wiedzy z tej dziedziny, a zarazem przemyślany, spójny i twórczy pogląd autorski. Niech zatem on stanie się nam przewodnikiem w tym świecie dat i informacji.

Narodziny

• 5/6 r. n.e., Tars w Cylicji (Dz 9,11; 21,39; 22,3). Hieronim podaje, iż “Paweł apostoł, który wcześniej [zwał się] Saul, [...] pochodził z pokolenia Beniamina [Rz 11,1; Flp 3,5] i z miasteczka w Judei Giskala, a gdy ono zostało przez Rzymian zdobyte, ze swymi rodzicami wyemigrował do Tarsu w Cylicji” (De vir. ill. 5). Wydaje się, iż chodzi tu o Giskalę na terenie Galilei (w Judei Giskali nie ma), chyba że pod terminem “Judea” rozumie się tu całą Palestynę, a taką możliwość potwierdza Łukasz (1,5; 23,5);
• Paweł posiadał obywatelstwo rzymskie (Dz 16,37n; 22,25nn; 23,27); wykształcenie teologiczne jako faryzeusz zdobył w szkole Gamaliela I Starszego (Dz 22,3; 26,4n; Ga 1,14; Flp 3,5; por. Dz 5,34);
• Był najpierw zaciętym prześladowcą Kościoła (Dz 22,4n; 26,9nn; Ga 1,13; Flp 3,6), wziął udział w zamordowaniu Stefana (Dz 7,58; 22,20; 26,10);
• jego wygląd opisuje apokryf “Akta Pawła i Tekli”, II w. n.e.